Wybieramy odpowiednie światło do nauki - optymalne warunki oświetleniowe dla efektywnej edukacji

Wybieramy odpowiednie światło do nauki - optymalne warunki oświetleniowe dla efektywnej edukacji

Jakie światło do nauki będzie najlepsze? Oświetlenie ma niebagatelny wpływ na poziom koncentracji, a pośrednio na oceny. Który kolor światła okaże się najbardziej odpowiedni? Co warto wiedzieć na temat organizacji oświetlenia?

Warunki oświetleniowe, jakie dzieci mają w szkołach i domach mocniej niż mogłoby się wydawać przekładają się na motywację i chęć do zdobywania wiedzy. Jakie światło do nauki – ciepłe czy zimne – będzie odpowiednie? Jakie normy i kryteria musi spełniać oświetlenie stosowane w placówkach szkolnych i edukacyjnych?

Dlaczego oświetlenie jest ważne podczas nauki

Oświetlenie ma ogromny wpływ na jakość uczenia się oraz efektywność nauki. Nie tylko może poprawiać koncentrację, ale także wydłużyć czas bycia skupionym i zdolnym do przyswajania wiedzy. Można tym samym odsunąć w czasie pierwsze symptomy zmęczenia. Wzrost efektywności przy zastosowaniu odpowiedniego źródła światła ma się jak w banku. Światło sztuczne w bardzo zbliżony sposób do dziennego oddziałuje na procesy psychologiczne i biologiczne człowieka. Światło pochodzące z żarówek niejako wydłuża cykl dobowy ludzkiej aktywności, mając również wpływ na samopoczucie użytkowników. Jego natężenie przekłada się na zdolność do procesów myślowych, koncentracji i utrzymania świeżego umysłu przez odpowiedni czas. Nieodpowiednio ustawiona lampa o zbyt słabym natężeniu może usypiać, zniechęcać, a nawet wywoływać frustrację. Zbyt intensywne zaś może rozpraszać, powodować zmęczenie oczu i problemy z zasypianiem. Jak potwierdzają badania, odpowiednio dobrane światło może skutkować znacznie lepszymi zdolnościami poznawczymi dzieci oraz łatwością chłonięcia nowych informacji. Udowodniono, że dobrze dobrane lampy mogą zwiększać koncentrację uczniów nawet o 1/5.

Jak wpływać na jakość światła w miejscu nauki?

Skutkami zdrowotnymi wynikającymi ze złego dopasowania światła do aktualnych potrzeb może być pojawienie się lub pogłębienie już istniejących wad wzroku oraz problemów na tle nerwowym. Aby ułatwić placówkom dydaktycznym dobór lamp do potrzeb uczącej się młodzieży, powstała norma PN-EN-12464- 1. Informuje ona, że oświetlenie w szkołach i przedszkolach musi mieć przynajmniej 300 lx. Ilość aktywnego światła w pomieszczeniu nie zależy wyłącznie od samych lamp czy żarówek. Sporą rolę odgrywają w tym ściany, ich kolor i pokrycie, które to przekładają się na zdolność do odbijania światła. Podobnie sprawa ma się z meblami. Jeśli chodzi o optymalną temperaturę barwową, to powinna ona wynosić około 4000 K i być jak najbardziej zbliżona do światła dziennego. Normy określają też dokładnie, z jakim natężeniem światło powinno świecić w danym pomieszczeniu szkolnym. W przypadku łączników czy klatek schodowych jest to 100 lx. Miejsca spożywania posiłków (stołówka), ale też strefa wejścia powinny być oświetlone na poziomie 200 lx. Z nieco większym natężeniem światło powinno świecić w pokoju nauczycielskim, w salach komputerowych i na sali gimnastycznej (300 lx). Większość klas oraz biblioteka powinny mieć jasność na poziomie 500 lx.

Rodzaje światła i ich efekty na proces nauki

Wiemy już, że światło do nauki ma bardzo duży wpływ na proces przyswajania wiedzy. W większości publicznych placówek oświatowych można się spotkać przede wszystkim z lampami sufitowymi – plafonami. Nowoczesne lampy led to rozwiązanie energooszczędne, będące stabilnym źródłem światła – bez efektu migotania. W warunkach domowych wielu uczniów i studentów korzysta z lampy biurowej i lampy stołowej. Dzięki nim można precyzyjniej zmieniać kierunek padania światła. Warto też pamiętać o podstawowej zasadzie stosowanej podczas pisania – osoby praworęczne muszą mieć ustawioną lampkę na biurko z lewej strony, leworęczne zaś z prawej. Ogranicza to rzucanie cienia na obszar roboczy kartki.

Dobór odpowiedniego źródła światła

Dobór światła ma kluczowe znaczenie dla komfortu nauki. Jest to szczególnie ważne w okresie jesienno-zimowym, gdy światło dzienne jest mocno ograniczone, a za oknami szybko robi się ciemno. Zastosowanie i przeznaczenie światła wpływa w dużym stopniu na poziom koncentracji i tempo przyswajania przez niego wiedzy. Tuż nad biurkiem warto ustawić lampę wiszącą o podłużnym kloszu, która jeszcze lepiej doświetli przestrzeń roboczą. Przyda się też lampka biurkowa. Dobrym pomysłem są też spoty i reflektorki – dzięki nim można swobodnie regulować kąt padania światła. Tę samą zaletę można przypisać szynoprzewodom.

Kolor światła a koncentracja podczas nauki

Dobierając lampki do pokoju dziecka, najczęściej zwraca się uwagę na wygląd i funkcjonalności samego urządzenia, takie jak wysięgnik czy zmiana kąta padania światła. Nie należy jednak zapominać o dobraniu odpowiedniej żarówki. Samą żarówkę zaś należy dopasować pod kątem tego, aby dziecko mogło jak najdłużej skoncentrować swoje myśli. Największą aktywność umysłową można zachować przy świetle tak zwanym niebieskim, czyli zaczynającym się od 3300 K. Przy takim oświetleniu dziecko jest w stanie o wiele dłużej zachować koncentrację nad książką czy zeszytem. Lekko chłodna barwa (błękitne światło), w przeciwieństwie do żółtej, nie wywołuje senności. W przypadku zaś lampek pomagających w wykonywaniu czynności manualnych i technicznych (na przykład malowanie, modelowanie itp.) może lepiej sprawdzić się żarówka o neutralnej barwie (6500 kelwinów).

Optymalne natężenie światła w miejscu nauki

Powszechnie utrwaliło się przekonanie, że ilość uzyskanego światła jest ściśle powiązana z ilością watów. Od czasu, kiedy spopularyzowały się żarówki bazujące na innych technikach niż żarniki, takie porównywanie straciło rację bytu. Dużo precyzyjniejsze jest odczytywanie wartości natężenia światła wyrażonej w lumenach (lm). W miejscu nauki dobrym wyborem będzie żarówka o natężeniu 1000 lumenów. Kolorystyka mebli biurowych także ma spore znaczenie. Ciemne powinny determinować wybór nieco mocniejszej żarówki (minimum 1500 lumenów). Tymczasem jasne biurka odbijające światło mogą być nieco słabsze i mieć ok. 1000 lm.

Jakie oświetlenie do nauki w nocy?

Istnieją pewne zagadnienia, które wymagają zapoznania się z ilustracjami, fotografiami czy grafikami, a także pracą z różnymi obiektami. Sztuczne światło ma to do siebie, że może przekłamywać kolorystykę oświetlonych obiektów, ale także elementy wyświetlane na ekranie monitora. Pewne lampy i żarówki gwarantują dobre parametry pod tym względem – dzięki określeniu współczynnika CRI (oddawania barw obiektów). Skala zawiera się w przedziale od 1 do 100, a im wyższy wynik, tym większe prawdopodobieństwo dokładnego odzwierciedlenia kolorów. Dobre światło do nauki to takie, które parametr ten ma na poziomie co najmniej 80. Warto też zwrócić uwagę, czy dana lampka biurkowa lub oprawka sufitowa nie wywołują efektów migotania. Może on przyczynić się w znaczącym stopniu do utraty koncentracji, a także zniechęcenia do nauki oraz zmęczenia.

Wpływ naturalnego światła na efektywność nauki

Ludzki mózg jest przystosowany do odbierania światła sztucznego podobnie jak naturalnego. Oznacza to, że barwa zbliżona do dziennej będzie działać pobudzająco, zaś ta żółta usypiająco (tak jak wieczorne niebo). O ile to możliwe, warto zapewnić uczniom dostęp do jak największej ilości światła naturalnego. Szereg korzyści z nim związanych jest nieoceniony. Na liście znajduje się między innymi zwiększenie pokładów energii i motywacji ucznia, zwiększenie jakości snu, ale też ograniczenie stresu. Pracując przy świetle dziennym, dziecku o wiele łatwiej jest się skoncentrować.