Techniki zdobienia porcelany i ceramiki

Porcelanę powszechnie uważa się za najpiękniejszą i najbardziej drogocenną odmianę ceramiki. Jej historia sięga II wieku przed naszą erą, kiedy to, według licznych źródeł historycznych, rozpoczęto w Chinach jej produkcję. W Europie pojawiła się jednak dopiero w XV wieku za sprawą Vasco da Gamy, który przywiózł ją ze swych podróży wraz z jedwabiem oraz przyprawami korzennymi. Mimo iż porcelana bardzo szybko zdobyła sobie serca Europejczyków, przez bardzo długi czas nie udało się im odtworzyć procesu masy porcelanowej. Jako pierwszy dokonał tego Niemiec – Jan Fryderyk Boerttger, któremu udało się w 1709 roku wynaleźć porcelanę twardą kaolinową. 1imo iż chińskie wzornictwo porcelanowe cieszyło się w Europie niesłabnącym zainteresowaniem, w XIX wieku rozpoczęto poszukiwania nowych, oryginalnych inspiracji. Z czasem wykształciły się nie tylko prostsze techniki produkcji porcelany, ale również nowe technologie zdobnicze. Wciąż jednak, pomimo nowoczesnych metod, najcenniejsza pozostaje porcelana malowana ręcznie.

Domowa produkcja porcelany

W dzisiejszych czasach domową produkcją porcelany może się zająć praktycznie każdy. Głównymi składnikami służącymi do produkcji porcelany są kaoliny, skalenie oraz kwarce. Uformowana z nich i wysuszona masa jest poddawana dwustopniowemu procesowi wypalania: w temperaturze 950-1000 stopni Celsjusza (na tzw. biskwit) w temperaturze 1400 stopni Celsjusza (po nałożeniu na biskwit szkliwa porcelanowego) Do rozpoczęcia procesu wypalania niezbędny jest specjalny piec ceramiczny. Piece takie, pomimo niewielkich rozmiarów, potrafią osiągać temperatury sięgające nawet 1500 stopni Celsjusza, pozostając przy tym całkowicie bezpieczne w użytkowaniu.

Trzy główne techniki

Mimo iż istnieje wiele popularnych technik zdobienia porcelany, wszystkie one zaliczają się do jednej z trzech głównych grup:

1. Technika zdobienia reliefowego polega na fizycznym rzeźbieniu, wycinaniu bądź odciskaniu wzoru w ceramicznym przedmiocie;
2. Technika malowania na porcelanie, będąca najstarszą i wciąż najbardziej popularną metodą zdobniczą, polega na malowaniu wzorów bezpośrednio na porcelanie za pomocą specjalnych farb oraz pigmentów;
3. Technika malarstwa naszkliwnego, a więc nakładanie wzorów na szkliwo bądź wykorzystywanie samego szkliwa do zdobienia porcelany.

Każda z głównych technik dzieli się na węższe, bardziej specjalistyczne metody zdobnicze.

Współczesne, ręcznie zdobione wyroby porcelanowe

Mimo iż współczesny rynek jest stale zalewany masowo produkowaną i maszynowo zdobioną porcelaną, prawdziwi znawcy najbardziej cenią sobie porcelanę malowaną ręcznie. Problem stanowi wciąż popularne przekonanie, że malarstwo porcelanowe nie jest sztuką, a jedynie zwykłym rzemiosłem. Nawet polska porcelana, pomimo swojej bogatej tradycji, wciąż traktowana jest bardziej jako przedmiot codziennego użytku. Na całe szczęście trend ten zaczyna się zmieniać, a popularny termin porcelain painting, jest coraz częściej wymieniany w kontekście sztuki.