Kiedy przestawiamy zegary? Wszystko, co musisz wiedzieć o zmianie czasu
Kiedy przestawiamy zegary? Wszystko, co musisz wiedzieć o zmianie czasu
Podział na czas zimowy i czas letni towarzyszy nam od dłuższego czasu. Kiedy przestawiamy zegary i… dlaczego tak właściwie to robimy?
Każdy z nas jest już przyzwyczajony do tego, że dwa razy do roku musimy przestawić zegarki, chociaż w przypadku zegarków elektronicznych czy nowoczesnych zegarów ten proces dzieje się już tak naprawdę samoistnie, bez naszej ingerencji. Dodajemy godzinę do przodu albo cofamy zegar o godzinę — od zawsze mamy z tym do czynienia. Czy jednak zastanawialiście się kiedykolwiek, dlaczego ma to takie znaczenie?
Dyskusja dotycząca słuszności przechodzenia z czasu zimowego na czas letni ciągnie się już od dłuższego czasu i coraz częściej mówi się o planach zaniechania zmian czasu. Zanim jednak poruszymy ten temat, warto odpowiedzieć sobie na kilka ważnych pytań — dlaczego przestawiamy zegary, jaka historia kryje się za wprowadzeniem tego procesu, czy cofanie wskazówek jest czymś globalnym i dlaczego podział na czas zimowy i czas letni ma coraz mniej sensu?
Dlaczego przestawiamy zegary
Koncept daty, a co za tym idzie godziny, minuty czy sekundy to koncept wymyślony przez ludzi. Natura nie wie i nie potrzebuje wiedzieć, jaki jest dokładny czas i która godzina. Zegary jednak powstawały wraz z kształtowaniem się cywilizacji, a kontrola nad czasem to jedna z tych rzeczy, która towarzyszy ludziom od zarania dziejów. Wraz z postępującą globalizacją i zmianą trybu życia ludzi zmieniło się jednak spojrzenie na czas. By dobrze odwzorować czas na świecie i pory dnia, ustalono chociażby strefy czasowe. W pewnym momencie zwrócono jednak uwagę również na długość dnia, a kluczowa była w tym rewolucja przemysłowa.
Podczas długich zmian w pierwszych fabrykach pojawiał się pewien problem — brak światła słonecznego wieczorami. By zapewnić odpowiednie oświetlenie, konieczne były dodatkowe koszty. Rozpoczęto dywagacje nad tym, jak można by było je ograniczyć i w ten sposób wykiełkowała idea dodawania godziny lub cofania wskazówek w zależności od pory roku. Latem zaczęto więc dodawać godzinę, by słońce, przynajmniej z perspektywy zegara, zachodziło później. Zimą zaś cofano zmianę, bowiem wtedy słońce “wstawałoby” zdecydowanie za późno.
Zmiany czasu w taki sposób rozpowszechniły się po świecie. Niezależnie od tego, czy chodzi o zegar wskazujący na zmiany w fabryce, zegary do salonu czy zegary ścienne do kuchni, czas zimowy i czas letni stał się czymś naturalnym, mimo że pierwszy raz ten podział wprowadzono w 1916 roku (w Polsce zaś w 1919 roku)!
Kiedy przestawiamy zegary i dlaczego zmieniamy czas
Chociaż data w której przestawiamy wskazówki naszych zegarów, jest zmienna, bardzo dokładnie został wytyczony moment, w którym to robimy. Z czasu zimowego na letni przechodzimy zawsze w ostatnią niedzielę marca, a mówiąc dokładniej — w nocy z soboty na niedzielę. Całkowicie omijamy wtedy 2:00, od razu przeskakując na 3:00. Cóż, godzina snu mniej.
Nadrabiamy to jednak w ostatni weekend października - ponownie w nocy z soboty na niedzielę. Gdy zegary wybijają 3:00, cofamy się o godzinę i po raz kolejny mamy godzinę 2:00. Jeżeli chodzi o 2023 roku, zmiana na czas letni odbyła się w nocy z 25 na 26 marca. Na czas zimowy, który jest czasem domyślnym, wrócimy zaś w nocy z 28 na 29 października, cofając wskazówki o godzinę.
Jak zmiana czasu wpływa na organizm człowieka
Wydawać by się mogło, że zmiana czasu zaledwie o godzinę nie powinna mieć większego wpływu na nasze zdrowie. Ot, przestawiamy nasze zegary ścienne, zmienia się godzina w naszym telefonie - tyle. Badania jednak udowadniają, że nie wszyscy przez zmianę czasu przechodzą tak łatwo.
Wiele osób może odczuwać dyskomfort zupełnie tak, jak gdyby nagle zmienili strefę czasową. Dobrym przykładem będzie budzik - jeżeli mamy go w telefonie, po prostu zadzwoni godzinę wcześniej niż później, lecz wpłynie to trochę na nasz rytm biologiczny. Gorzej, jeżeli jest on w naszym zegarze stojącym albo w innym starym zegarze. Cóż, z pewnością wiele było osób, które z takiego powodu zaspało do pracy.
Konsekwencje w zależności od człowieka mogą być jednak mniej lub bardziej poważne. Możemy odczuwać zmniejszony apetyt, senność, dezorientację czy pogorszenie samopoczucia. Wszystko to przez nagłą zmianę momentu, w którym słońce wschodzi i zachodzi - zupełnie tak, jak gdyby zmagać się z jet lagiem.
Czy zmiana czasu ma wpływ na nasze codzienne życie
Jak już wspomnieliśmy, to kiedy przestawiamy zegary ma spore znaczenie dla naszego organizmu. Zaburzenie rytmu dziennego może być oczywiście mniej lub bardziej odczuwalne w zależności od osoby, lecz trudno jest takiej zmiany nie zauważyć. Przez kilka dni ilość słońca wieczorem w porównaniu do tego, jaką godzinę pokazują zegary na ścianie może być dla nas zaskoczeniem, lecz taki stan nie trwa długo. Najczęściej objawy pojawiające się w wyniku zmiany czasu nie są poważne i ustają po kilku dniach, gdy nasz organizm przyzwyczai się do lekko zmienionego rytmu dnia i nocy.
Jakie kraje nie przestawiają zegarów i dlaczego
Chociaż w naszym regionie świata przechodzenie na czas letni i zimowy jest czymś naturalnym, nie wszędzie ludzie mają z tym do czynienia. Dla przykładu, ze zmianami czasu nie muszą - w przypadku Europy - mierzyć się obywatele Rosji, Turcji, Armenii, Gruzji, Azerbejdżanu, Kazachstanu, Białorusi i Irlandii. W 2022 roku zaś zmiany czasu porzuciły Meksyk i Jordania - w 2023 roku nie przestawiano już tam wskazówek zegarów na ścianach.
Jak przestawić zegary w różnych urządzeniach
W obecnych czasach przestawianie zegarków jest o wiele łatwiejsze. W przypadku nowoczesnych zegarów ściennych do salonu czy ekskluzywnych zegarów ściennych, a także urządzeń elektronicznych, taki proces bardzo często dzieje się już samoistnie z pomocą połączenia z siecią internetową czy wgranemu oprogramowaniu, dzięki któremu dany sprzęt wie, że w ostatnią niedzielę marca czy października musi zmienić godzinę, by zgadzała się ona z czasem letnim lub zimowym.
W przypadku bardziej nietypowych zegarów, tanich zegarów ściennych, zegarów ściennych do salonu czy takich, które są bardziej traktowane jak dekoracje czy ozdoby, prawdopodobnie będziemy musieli przekręcić wskazówki własnoręcznie. Jak to zrobić? Wszystko zależy od zegara. Niektóre mają specjalne pokrętło, które na to pozwala, inne zaś należy przestawić w trochę bardziej skomplikowany sposób.
Czy w przyszłości zrezygnujemy z przestawiania zegarów
Pierwotny sens wprowadzenia czasu letniego powoli już zanika - w naszym rejonie pracuje się zazwyczaj osiem godzin, od 8 do 16 i Słońce zachodzące później nie ma już aż takiego znaczenia. Dostęp do energii elektrycznej również jest szerszy, więc kombinacje w celu wykrzesania ze światła naszej gwiazdy jak najwięcej nie są już niezbędne. To właśnie dlatego świat powoli zmierza do porzucania koncepcji czasu letniego i zimowego.
W Unii Europejskiej pojawiają się już pierwsze poważne plany dotyczące zniesienia zmiany czasu, a w 2022 roku polski parlament przyjął rozporządzenie, wedle którego czas letni zostanie zniesiony najpóźniej w 2026 roku. Przestawianie zegarków będzie więc dla przyszłego pokolenia raczej wspominką, którą będą słyszeli w opowieściach starszych osób, dziwiąc się dlaczego niby trzeba było tak robić!
